CHUYÊN NGÀNH LỊCH SỬ ĐÔ THỊ - ĐÓN ĐẦU XU THẾ, NẮM BẮT HIỆN TẠI, ĐỊNH HƯỚNG TƯƠNG LAI

Thứ hai - 21/07/2025 09:44

Cùng với xu hướng phát triển của thời đại và nhu cầu thực tiễn đặt ra, Khoa Lịch sử bắt nhịp rất nhanh với xu hướng mở cửa trên mọi lĩnh vực nghiên cứu. Lần lượt các ngành, chuyên ngành được hình thành nằm trong Chương trình đào tạo ngành Lịch sử như Khảo cổ học, Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam, Lịch sử Việt Nam, Lịch sử Thế giới mang lại cho Khoa Lịch sử một diện mạo phong phú, cả về lý thuyết lẫn thực hành. Thực tế đó đặt ra cho Khoa Lịch sử phải tiếp tục đầu tư xây dựng những ngành học mới đáp ứng nhu cầu thực tiễn xã hội đặt ra trong bối cảnh phát triển đất nước. Vì vậy, sự ra đời hướng chuyên ngành Lịch sử Đô thị kể từ năm 2015 được xác định là một trong những trọng tâm chuyên môn của Khoa trong nhiệm vụ giảng dạy và nghiên cứu các vấn đề Lịch sử Đô thị ở Việt Nam và thế giới.

Tính đến năm 2013, mặc dù có nhiều đơn vị đào tạo và nghiên cứu Sử học chuyên nghiệp ở Việt Nam nhưng chưa có một trung tâm khoa học nào có bộ môn hoặc hướng chuyên ngành đào tạo Lịch sử Đô thị. Trong khi đó, Lịch sử Đô thị lại luôn là một trong những Bộ môn và chuyên ngành đào tạo mạnh tại nhiều đơn vị đào tạo và nghiên cứu Sử học thế giới, từ Bắc Mỹ (The Urban History Association) đến Bắc Âu (The Danish Centre for Urban History; Institute of Urban History, Stockholm...), Tây Âu (Centre for Urban History at Leicester - University of Leicester; Institut für Europäische Urbanistik (IfEU), Uni Weimar; Institut für Städtebau und Wohnungswesen, München, European Assiciation for Urban History (European Union), Hoa Kỳ (Urban History from the University of Chicago); Đông Á (The Center for Urban History, Tokyo)... Bên cạnh đó, Lịch sử Đô thị cũng trở thành một mảng nghiên cứu quan trọng của khoa học lịch sử với hàng loạt các tạp chí khoa học danh tiếng được xuất bản tại nhiều trường đại học và trung tâm nghiên cứu trên thế giới.

Một cách khái quát, hướng nghiên cứu và đào tạo về Lịch sử Đô thị đã phổ biến trên phạm vi thế giới và khu vực, nhưng còn hết sức mới mẻ ở Việt Nam. Trong khi đó, mảng nghiên cứu về nông thôn - nông nghiệp - nông dân trong lịch sử Việt Nam đã khẳng định uy tín chuyên môn của Khoa Lịch sử. Cùng với sự phát triển của thời đại, khuynh hướng mở rộng của đô thị Việt Nam (và trong một chừng mực nào đó là khuynh hướng “đô thị hóa”) đã và đang diễn ra mạnh mẽ. Vì vậy, nghiên cứu quá trình Lịch sử Đô thị ở Việt Nam trong bối cảnh của khu vực và thế giới sẽ góp phần bổ sung, hoàn thiện các vấn đề Sử học hiện nay ở nước ta.

z6822820060609 a0aa9f22c6807850f3112b11ee14a128

GS.TS Hoàng Anh Tuấn cùng với các thầy cô, học viên hướng chuyên ngành Lịch sử Đô thị

Trên cơ sở nhận thức khoa học đó, trong khoảng hai thập niên trở lại đây, các chương trình nghiên cứu về Lịch sử Đô thị đã được các thế hệ thầy và trò Khoa Lịch sử thực hiện một cách hệ thống. Bên cạnh hoạt động đào tạo, hướng dẫn các khóa sinh viên từ năm 2015 đến nay, chuyên ngành Lịch sử Đô thị của Khoa Lịch sử cũng đã triển khai nhiều hội thảo, seminar và xuất bản các ấn phẩm khoa học có chủ đề liên quan như:
1. Hội thảo quốc tế: Đô thị ở châu Á và châu Âu: Nghiên cứu so sánh, (21-22/11/2016).
2. Seminar khoa học - History of Hanoi. From the Imperial to the Socialist City - Prof. Detlef Briesen, Giessen University, Đức (30/9/2016)
3. Hội thảo quốc tế: Tiếp cận liên ngành trong nghiên cứu lịch sử đô thị [Việt Nam Urban Development in Vietnamese History: An Interdisciplinary Perspective] (29-30/9/2015), Hà Nội.
4. Hội thảo: Nghiên cứu và đào tạo đô thị học trong bối cảnh đô thị hoá ở Việt Nam hiện nay (28/01/2021), Hà Nội.
5. Khóa học về Đô thị học - Khóa học mùa hè với chủ đề: “Đô thị học, Không gian và Con người đô thị Hà Nội” (18-29/09/2023) “Urbanism, Space and People in Hanoi” - kết hợp với Đại học Cologne, Đức và Bộ môn Lịch sử Đô thị, Khoa Lịch sử.
6. Xuất bản sách chuyên khảo: Lịch sử Đô thị Việt Nam: Tư liệu và nghiên cứu, NXB Đại học quốc gia Hà Nội, H.2016.

486297088 1113852624085751 5951757453850279844 n

Khóa học mùa hè: “Đô thị học, Không gian và Con người đô thị Hà Nội” (18-29/09/2023) - “Urbanism, Space and People in Hanoi”

Quan trọng hơn, đặt trong bối cảnh của quá trình đô thị hóa ở Việt Nam đang diễn ra mạnh mẽ hiện nay, việc thành lập hướng chuyên ngành đào tạo nghiên cứu Lịch sử Đô thị từ năm 2015 đã góp phần chuẩn bị cơ sở chuyên môn nhằm đáp ứng nhu cầu xã hội về nghiên cứu lịch sử đô thị và quá trình đô thị hóa. Từ đó, Khoa Lịch sử nói riêng và Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội nói chung góp phần thiết thực vào việc nghiên cứu, tư vấn chính sách phát triển tổng thể đô thị Việt Nam hiện đại.

z6822821096106 64ca06b3ae1775aecedfb76095f8c3bd

z6822820060593 906cc3e8abff30364f0a38067337e4f9

Một số hoạt động học tập, thực tế của thầy cô và sinh viên hướng chuyên ngành Lịch sử Đô thị

Cơ hội nghề nghiệp cho sinh viên tốt nghiệp theo hướng chuyên ngành Lịch sử Đô thị đa dạng, phong phú:
- Hệ thống các trường đại học, cao đẳng trong cả nước: sinh viên có thể tham gia giảng dạy các vấn đề về đô thị học và lịch sử nói chung, lịch sử đô thị nói riêng.
- Hệ thống các viện và trung tâm nghiên cứu quốc gia: định hướng nghiên cứu độc lập, làm việc theo nhóm tại các viện và trung tâm nghiên cứu quốc gia đúng hoặc gần chuyên ngành đào tạo (Viện Quy hoạch đô thị, Viện Kiến trúc, Quy hoạch Đô thị và Nông thôn, Viện Kiến trúc Nhiệt đới, Viện Nghiên cứu Bảo tồn di tích, Viện Sử học, Viện Nghiên cứu Đông Nam Á...).
- Các sở, ban, ngành, các trung tâm nghiên cứu, tu bổ di tích tại các địa phương… Bên cạnh đó, các sở, ban ngành liên quan như Sở Văn hóa, Bảo tàng, Ban viết sử các tỉnh... đều là những địa chỉ chuyên môn phù hợp cho sinh viên tốt nghiệp từ hướng chuyên ngành Lịch sử Đô thị.
- Các đơn vị khác: các Bộ, Vụ, Cục nơi có nhu cầu tuyển dụng chuyên ngành Lịch sử nói chung; các đơn vị thông tin - truyền thông (báo, đài); các ban Thi đua - Khen thưởng, các cơ quan Du lịch; các văn phòng đại diện...

Nguyễn Thị Bình